Dünyanın halihazırda sigaradan sonra en büyük madde bağımlılığı, zannedildiği gibi narkotik ajanlar değil, burun açıcı spreyler.
Alerjik rinit, geniz akıntısı, sinüzit, nazal polipler… Bunlar kişinin burun yapısını bozan, özellikle de nefes almayı güçleştirerek çeşitli solunum sorunlarına yol açan unsurlar. Bu sorunlardan mustarip hastalar soluğu doktorda alıyor, doktor da hastalarına bir refleks gibi burun spreyi reçete ediyor. Bu ilaçlar damar büzüştürücü etkileriyle konkaları, yani burun içindeki etleri atrofiye uğratır, yani kurutup küçülmesine neden olur. Burnumuzun içindeki etler kanla doludur. Bunun amacı da burundan içeri giren havanın sıcaklığını ayarlamak veya solunan havanın kirli partiküllerle dolu olması durumunda şişerek burun deliğinden içeri giren hava miktarını azaltmaktır. Burun spreyleri de damar büzüştürücü, dolayısıyla kan dolaşımını bozan bir etkiye sahiptir. Kan dolaşımının bozulması da burun içinde delikler açılmasına kadar varan zararlara ve harabiyete neden olabilir.
NEFES ALMA SORUNU GİDİYOR AMA…
Yazının başında bahsettiğim çeşitli nedenlerden ötürü nefes almakta zorluk çeken hasta, doktorunun da tavsiyesiyle burun spreylerinden medet umuyor. Burun spreyleri ilk aşamada konkaları küçülterek nefes alma sorununu gideriyor, fakat aynı zamanda uzun süreli kullanımın bir yan etkisi olarak da burun etinin tekrar büyümesine neden oluyor. Yani, bu ilaçların prospektüsünde bahsi geçen “geçici burun tıkanıklığı hissi”, aslında bu küçülen damarların yeniden genişlemesi sonucunda ortaya çıkıyor. Dolayısıyla hasta bir kısır döngüye girerek burnu her tıkandığında ya da nefes almakta her zorlanışında çareyi bu burun spreylerine başvurmakta buluyor. Diğer bir deyişle bu spreylerin bağımlısı oluyor.
REÇETESİZ ALINABİLİYOR
Burun açıcı spreylerin bağımlılık yapıcı etkisinden bahsediyoruz. Bunların çoğu eczanelerden reçetesiz olarak alınabiliyor. Halbuki burun spreyi gereğinden fazla kontrolsüz kullanıldığında burun tıkanıklığını çözmekten ziyade kronik bir tıkanıklığa, hatta kimi vakalarda koku alma duyusunun büyük ölçüde, kimi zaman tamamen kaybedilmesine neden olmasıyla, dünyada henüz pek bilinmeyen ama ciddi bir sorun.
BİTKİSEL ÇÖZÜM MÜMKÜN
Ben, burun sağlığını çok ciddiye alıyorum. Günümüzde burun spreyi bağımlılığının uyarıcı madde kullanımının çok ötesinde bir bağımlılık olduğuna dair çok net veriler olduğunun da altını çizmem gerekiyor. Bu sorunla mücadelenin başında ise doğal spreyler çözüm olabilir. Türkiye’de 5000’den fazla endemik bitki var. Ama biz bu bitkilerden farmakolojik olarak faydalanamıyoruz. Türkiye’de ne yazık ki parasetamolden başka bir şey üretilmiyor. Kendi coğrafyamıza özgü endemik bitkilerden faydalanarak içinde kimyasal barındırmayan, bağımlılık yaratmayan ve burun içindeki mikropları öldüren spreyler üzerinde çalışmalıyız…
